આરબીઆઇના પૂર્વ ગવર્નર રાજને રજૂ કર્યું ભયાવહ ચિત્ર…
કોરોનામાંથી દેશના ગરીબોને બહાર લાવવા ૬૫,૦૦૦ કરોડ રૂપિયાની જરૂર પડશે,ભારત સરકારે તોલી તોલીને અર્થતંત્ર ખોલવું જોઈએ, પરંતુ શક્ય તેટલું ઝડપી, જેથી લોકોને રોજગાર મળવાનું શરૂ થાયઃ રઘુરામ રાજન…
ન્યુ દિલ્હી : કોરોના સંકટને કારણે ભારતમાં આશરે ૧૦ કરોડ વધુ લોકો બેકાર બનશે. ૫ કરોડ લોકોની તો રોજગારી જ છિનવાઇ જશે , આશરે ૬ કરોડ લોકો શ્રમ બજારમાંથી બહાર થઇ જશે. તમે સર્વે પર પ્રશ્નો ઉભા કરી શકો છો, પરંતુ અમારી પાસે આ જ આંકડા છે. અને આ આંકડાઓ ખૂબ વ્યાપક છે. આનાથી આપણને એવું વિચારવું જોઈએ કે આપણે માપી માપીને અર્થતંત્ર ખોલવું જોઈએ, પરંતુ શક્ય તેટલું ઝડપી, જેથી લોકોને રોજગાર મળવાનું શરૂ થાય. ભારત પાસે તમામ વર્ગોને મદદ કરવાની ક્ષમતા નથી. આપણે પ્રમાણમાં ગરીબ દેશ છે, લોકો પાસે વધારે બચત નથી.”
જાણીતા અર્થશાસ્ત્રી અને ભારતીય રિઝર્વ બેંકના ભૂતપૂર્વ ગવર્નર, રઘુરામ રાજને આજે આ મુજબનું એક ચિત્ર લોકો સમક્ષ રજૂ કરીને સરકારને સલાહ આપતાં કહ્યું હતું કે, હાલમાં કોરોનાને કારણે દેશમાં લોકડાઉન છે. પરંતુ લોકડાઉન (બંધ) કાયમ માટે ચાલુ રાખી શકાતું નથી. હવે આર્થિક પ્રવૃત્તિઓ ખોલવાની જરૂર છે જેથી લોકો પોતાનું કામકાજ ફરી શરૂ કરી શકે. જો કે, તેમણે એમ પણ કહ્યું હતું કે આ પગલું સાવધાનીપૂર્વક લેવું જોઈએ. વિડીયો કોન્ફરન્સ દ્વારા કોંગ્રેસના પૂર્વ અધ્યક્ષ રાહુલ ગાંધી સાથેની વાતચીતમાં તેમણે કહ્યું હતું કે ભારત એક ગરીબ દેશ છે અને સંસાધનોની અછત છે.
આરબીઆઇના પૂર્વ ગવર્નરે એમ પણ કહ્યું કે, લોકડાઉનમાં તેથી આપણે લાંબા સમય સુધી લોકોને ઘરે બેસીને ખવડાવી શકીએ નહીં. કોવિડ -૧૯ સાથેના વ્યવહાર માટે ભારત જે પણ પગલાં લેશે તેની બજેટની મર્યાદા છે. જો કે, જ્યારે ગાંધીએ રાજનને ખેડુતો અને સ્થળાંતર કામદારોની સમસ્યા અંગે સવાલ કર્યા ત્યારે રાજને કહ્યું કે આ તે વિસ્તાર છે જ્યાં આપણે આપણી સીધો લાભ સ્થાનાંતરણ યોજનાનો લાભ લેવો જોઈએ. આપણે આ સિસ્ટમનો ઉપયોગ ખેડુતો અને મજૂરોને મુશ્કેલીમાંથી બહાર લાવવા માટે કરવો જોઈએ.
આ અંગેના ખર્ચ અંગે તેમણે કહ્યું હતું કે કોવિડ -૧૯ કટોકટી દરમિયાન દેશના ગરીબોની સહાય માટે ૬૫,૦૦૦ કરોડ રૂપિયાની જરૂર પડશે. ભારત તેનું સંચાલન કરી શકીએ કારણ કે આપણી અર્થવ્યવસ્થા ૨૦૦ લાખ કરોડ રૂપિયા છે. તેમણે કહ્યું, “જો આપણે ગરીબોના જીવન બચાવવા માટે આટલા ખર્ચ કરવાની જરૂર હોય તો આપણે કરવું જોઈએ.”
કોરોના લોકડાઉન સંબંધિત સવાલ પર રાજને કહ્યું, “જો તમે લોકડાઉનનો બીજો તબક્કો લો છો, તો તેનો અર્થ એ છે કે તમે અર્થવ્યવસ્થાને ફરીથી ખોલવામાં સંપૂર્ણ રીતે સફળ થયા નથી.” આપણે વસ્તુઓ ખોલીને પરિસ્થિતિનું સંચાલન કરવું પડશે. જો કોરાના ચેપનો કેસ હોય તો તેને અલગ કરીને આગળ વધવુ પડશે. ”
તેમણે કહ્યું કે ભારતમાં મધ્યમ વર્ગ અને નીચલા મધ્યમ વર્ગ માટે સારી રોજગારની તકોનું નિર્ણાણ કરવુ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ કાર્ય અર્થતંત્રમાં “ખૂબ મોટા પાયે વિસ્તરણ” સાથે થઈ શકે છે, પરંતુ તેમણે એમ પણ ઉમેર્યું કે “છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી ભારતનો આર્થિક વિકાસ દર સતત ઘટી રહ્યો છે.”
રાજને કહ્યું કે રોજગારની સારી તકો ખાનગી ક્ષેત્રમાં હોવી જોઈએ, જેથી લોકોને સરકારી નોકરી સાથે મોહ ન થાય. આ સંદર્ભમાં, તેમણે માહિતી ટેકનોલોજી આઉટસોર્સિંગ ઉદ્યોગનો ઉલ્લેખ કર્યો કે કોઈએ વિચાર્યું પણ ન હતું કે તે આટલો મજબૂત ઉદ્યોગ બનશે. તેમણે કહ્યું હતું કે “આ માટે આ આઉટસોર્સિંગ ક્ષેત્ર વિકસિત થઈ શકે છે કારણ કે સરકાર તરફથી તેમાં કોઈ દખલ નહોતી.”
કોરોના વાઇરસ કોવિડ -૧૯ ભારત માટે કેટલીક તકો પણ પૂરી પાડે છે કે કેમ, . તેના જવાબમાં રાજને કહ્યું કે આટલું મોટુ સંકટ કોઈને માટે સારું નહીં હોય, પરંતુ કેટલીક રીતે વિચારી શકાય છે. અમારો પ્રયત્ન કરવો જોઈએ કે વૈશ્વિક ચર્ચાને આ દિશામાં નવા સંજોગો સાથે વ્યાપક કરી શકાય જેમાં વધુને વધુ દેશો ચિંતિત છે. તેમણે રાહુલ ગાંધીના નિવેદનને સ્વીકાર્યું કે નિર્ણય લેવાની સત્તાનું કેન્દ્રિયકરણ યોગ્ય નથી. વિકેન્દ્રિત અને સહભાગી નિર્ણયો વધુ સારા બનાવવામાં આવે છે.
કોંગ્રેસ નેતાના એક પ્રશ્નના જવાબમાં રાજને કહ્યું કે, “આ સંજોગોમાં ભારતને તેના ઉદ્યોગો અને સપ્લાય ચેન માટે તકો મળી શકે છે.” પરંતુ આપણે આ મલ્ટિ-પોલર ગ્લોબલ સિસ્ટમમાં વાતચીત કરવાનો પ્રયાસ કરવો પડશે. ”તેમણે કહ્યું કે લોકડાઉન પછી ભારતના સંદર્ભમાં જે આંકડા આવ્યા છે તે ચિંતાજનક છે.
આરબીઆઈના ભૂતપૂર્વ ગવર્નરે કહ્યું હતું કે, જો તમે સીએમઆઈઇ (સેન્ટર ફોર મોનિટરિંગ ભારતીય અર્થતંત્ર) ના આંકડા પર નજર નાખો તો કોવિડ -૧૯ને કારણે વધુ ૧૦ કરોડ લોકોનું રોજગાર ગુમાવે તેમ છે. આપણે અર્થવ્યવસ્થાને એવી રીતે ખોલવી પડશે કે લોકો ફરીથી કામ પર પાછા આવી શકે. ’’
તેમણે કહ્યું કે, આપણી પાસે લાંબા સમય સુધી આટલી મોટી સંખ્યામાં લોકોને મદદ કરવાની ક્ષમતા નથી. ઉપરાંત આપણે પ્રમાણમાં ગરીબ દેશ છે, આપણાં દેશના લોકો પાસે વધારે બચત નથી. તેથી સરકારે ખૂબ ઝડપથી પગલાં લેવા પડશે.
